Chemische stoffen

Alles om ons heen bestaat uit chemische stoffen. De materialen en producten in onze samenleving zijn doorgaans goed getest op risico’s voor mens en milieu. Ze worden alleen gebruikt als ze volgens de huidige stand van de wetenschap veilig zijn voor mens en milieu, binnen de beoogde toepassingen. Desondanks kunnen er toch (nog) stoffen zijn die in de praktijk risico’s met zich meebrengen. Bijvoorbeeld omdat ze in een niet voorziene toepassing worden gebruikt of omdat de risico’s nog niet bekend waren toen ze op de markt kwamen. Dan proberen we het gebruik van deze stoffen terug te dringen en ze te vervangen door veilige alternatieven. Het achteraf inspelen en afstemmen op (nieuwe) risico’s is inefficient en vaak duur. Een Safe-by-Design aanpak voorkomt deze achteraf maatregelen.

Fundamentele innovatie

Regels die het gebruik van gevaarlijke stoffen beperken, leiden doorgaans tot ‘eenvoudige substitutie’; het vervangen van een stof door een vergelijkbare stof (bijvoorbeeld vervanging van PFOA door GenX). Safe-by-Design gaat een stap verder en richt zich op meer fundamentele innovatie: het ontwerpen van niet-toxische of misschien zelfs niet-chemische alternatieven voor bepaalde toxische stoffen. Dit past in het streven naar een ‘non toxic environment’. Safe-by- Design richt zich hierbij op de veiligheid van zowel de chemicaliën zelf als de daarmee gevormde materialen en (bij)producten. Door de focus primair te verleggen van de functie naar de veiligheid van de betreffende chemicaliën wordt de horizon voor veiliger alternatieven verbreed.

Safe Chemicals Innovation Agenda (link)

Voor het ontwerpen van die alternatieven, en dus het handen en voeten geven aan Safe-by-Design, ontbreekt nog veel kennis. Nederland heeft daarom de Safe Chemicals Innovation Agenda (SCIA) opgesteld, een onderzoeksagenda waarin zeven onderzoeksthema’s worden voorgesteld voor nader onderzoek naar veiligere alternatieven.  Bijvoorbeeld groepen van stoffen zoals oplosmiddelen, brandvertragers en conserveringsmiddelen. Deze onderzoeksagenda is tot stand gekomen in overleg met veel (internationale) partijen en dient als voorzet voor een Europees onderzoeksprogramma.

Voorbeeld

Op dit moment werken we in het kader van de SCIA en Safe-by-Design aan een pilot. In deze pilot zoeken we naar alternatieven voor anti-fouling (aangroeiwerende middelen) voor de pleziervaart. De huidige middelen zijn schadelijk voor het milieu. Daarbij kijken we nadrukkelijk naar niet-chemische oplossingen, zoals het aanpassen van het ontwerp van de huid of de coating van vaartuigen. Tijdens deze pilot werken we samen met de ketenpartners. Dat zijn alle verantwoordelijke partijen in de keten van ontwerp van een materiaal of product tot aan de fase van afval en recyclen, zowel bedrijven als overheden.

Meer informatie

Lees meer over chemische stoffen op: Documenten voor Chemische Stoffen


Cookie-instellingen