Safe-by-Design houdt in dat veiligheid in een zo vroeg mogelijk stadium van product- en procesontwikkeling wordt meegewogen. Het is bedoeld om milieurisico’s te voorkomen en een schone, gezonde en veilige leefomgeving te realiseren. Safe-by-Design maakt deel uit van het milieubeleid waar de overheid op inzet.
Een schone, gezonde en veilige leefomgeving
Dat is de missie van de overheid. Om dat te bereiken moeten:
- Milieu- en veiligheidsrisico’s verwaarloosbaar klein zijn
- Risico’s zo vroeg mogelijk gesignaleerd en aangepakt worden
- Stoffen, materialen, producten en processen intrinsiek veilig zijn (Safe-by-Design)
Dat vraagt van betrokkenen een mindset die gericht is op veiligheid als belangrijke ontwerpeis en om interdisciplinaire samenwerking.
Voorkomen is beter dan genezen
In het verleden zijn stoffen, materialen en producten ontwikkeld die milieu- en gezondheidsproblemen opleverden en opleveren. Denk aan plastic en asbest. Dat willen we voortaan voorkomen. Er moeten daarom materialen, producten en processen ontworpen worden die in de hele levenscyclus geen risico’s voor mens en milieu veroorzaken. Dat kunnen we bereiken door veiligheid zo vroeg mogelijk in het innovatieproces mee te wegen. Juist dan worden cruciale keuzes over grondstoffen, processen, basistechnieken en toepassingen gemaakt en kan er bijgestuurd worden.
Nieuw veiligheidsbewustzijn nodig
Safe-by-Design houdt in dat veiligheid van stoffen, materialen, producten en processen voor mens en milieu al zo veel mogelijk in de ontwerpfase wordt meegewogen. Dat vraagt om een (nieuw) veiligheidsbewustzijn en een andere mindset van wetenschappers en proces- en productontwikkelaars, maar ook van het management van bedrijven dat de investeringsbeslissingen neemt.
Circulair en duurzaam
Safe-by-Design is een belangrijke voorwaarde voor de circulaire economie. Alles wat je ontwerpt en wilt hergebruiken moet veilig zijn voor mens en milieu. Ook bij duurzaamheid speelt Safe-by-Design een grote rol. Nieuwe duurzame ontwikkelingen, of het nu gaat om (drink)water, energievoorziening, gezondheidszorg of klimaat, mogen geen risico’s voor mens en milieu veroorzaken. Een duurzaam ontwerp is een veilig ontwerp, overal, nu én in de toekomst.
Werk in uitvoering: doe je mee?
Safe-by-Design moet nog verder ontwikkeld worden. Dat doen wij graag samen met de partijen die in de praktijk met innovatieprocessen bezig zijn. Toonaangevende bedrijven, van kleine start-ups tot gevestigde multinationals, onderzoeksinstellingen en opleidingsinstituten. Partners die werken aan Maatschappelijk Verantwoord Innoveren. Milieubewuste koplopers die met ons mee willen denken over hoe we Safe-by-Design het beste gezamenlijk verder vorm kunnen geven en hoe de overheid bedrijven hierbij kan helpen. Ben of ken jij zo’n koploper? Laat het ons weten!
Specifieke aandachtsvelden
Voor (nieuwe) chemicaliën, nanomaterialen en nieuwe toepassingen van biotechnologie is Safe-by-Design nationaal en internationaal nu al heel interessant. Nederland wil samen met andere landen actief op inzetten op de verdere ontwikkeling en toepassing van Safe-by-Design. In eigen land kan met Safe-by-Design voorts de ambitie worden gerealiseerd om de Nederlandse (petro)chemische industrie uit te laten groeien tot de veiligste ter wereld.
Veilige ontwerpkeuzes staan voorop
Safe-by-Design is erop gericht om bij ontwerpkeuzes voortdurend veiligheidsaspecten te betrekken. Wat kan er fout gaan bij dit ontwerp? Welke materialen en structuren zijn potentieel gevaarlijk? Hoe schat ik zo snel en goed mogelijk eventuele risico’s in? Hoe kunnen we het ontwerp aanpassen om dit te voorkomen, bijvoorbeeld door te vervangen, veranderen of verminderen? En als het onverhoopt toch mis gaat, hoe zorgen we er dan voor dat de schade beperkt blijft?
Voorbeeld SafeChassis: nieuwe veiligere micro-organismen
In het project SafeChassis passen onderzoekers van Wageningen University & Research Safe-by-Design toe bij synthetische biologie: een tak van de moderne biotechnologie waarbij eigenschappen van micro-organismen ingrijpend worden gewijzigd. Bij SafeChassis proberen de onderzoekers een bacterie, Pseudonomas putida, zo aan te passen dat deze verschillende producten kan helpen maken, van biobrandstoffen tot farmaceutica. Daarbij worden veiligheidsrisico’s voorkomen door de bacterie zo te herontwerpen dat deze alleen kan overleven onder bepaalde gecontroleerde omstandigheden.
Integraal beleid
Met Safe-by-Design wil de overheid onderzoekers, ontwerpers en bedrijven stimuleren hun verantwoordelijkheid te nemen om risico’s te voorkomen. Beleid gericht op risicobeheersing via wet- en regelgeving blijft onverminderd bestaan. Safe-by-Design staat dan ook niet los van ander beleid gericht op een veilige en gezonde leefomgeving. Zoals het risicobeleid, dat gericht is op saneren van verontreinigingen uit het verleden, beheersen van bestaande risico’s en voorkomen van nieuwe risico’s. Safe-by-Design sluit vooral aan bij dat laatste doel, maar kan ook bijdragen aan het beter beheersen van bestaande situaties.
Ook sluit Safe-by-Design nauw aan op het innovatiebeleid van de overheid. Zowel bij het stimuleren van onderzoek als bij het stimuleren van bedrijven.
Bij nieuwe technologische ontwikkelingen (bijvoorbeeld de nano- en biotechnologie) is, naast de bestaande wettelijke instrumenten en kaders, behoefte aan aanvullend beleid dat beter kan meebewegen met de snelheid en complexiteit van die ontwikkelingen. Safe-by-Design is zo’n aanvulling.
Meer informatie
Lees meer over Safe-by-Design op: